Met als doel jongeren over heel de wereld met elkaar in contact brengen en leren van elkaars cultuur, zijn dertig leerlingen van het Zwijsen College samen met vier leraren en een arts op wereldburgerstage in Oeganda geweest. Deze reis vond plaats van zaterdag 15 april tot en met dinsdag 2 mei j.l. Georganiseerd door stichting Global Exploration in samenwerking met school.
Leerlingen bereiden de reis vanaf het begin van het schooljaar voor: ze vormen groepjes (crews) die zich richten op verschillende aandachtsgebieden (gezondheid, natuur, cultuur en onderwijs), zoeken sponsoren, bereiden presentaties voor en hebben aandacht voor groepsbinding. Ook al is de voorbereiding nog zo gedegen, een ware wereldburger word je pas op reis. Dat blijkt bij aankomst bij de douane in Oeganda. Na een lange vlucht worden alle visum-papieren gecontroleerd. Toevallig zijn er nét genoeg visumstickers voor in de 35 paspoorten: de allerlaatste visumsticker die op het douaneloket aanwezig is, is voor de laatste persoon in het reisgezelschap – we zijn in Oeganda!
We hebben verschillende scholen bezocht verspreid over het land. Met name in het niet toeristische oosten is het leven voor de Oegandezen soms zwaar: bijna iedereen werkt op het land om zijn eigen voedsel te verbouwen en het is qua gezondheidzorg een lage standaard. Kleine gezondheidscentra komen simpele basisspullen te kort: handschoenen, medicijnen, schone bedden. Voor grotere ingrepen is de reis naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis vaak lang en er is geen ambulance beschikbaar. Privéscholen zijn vaak goed voorzien, maar overheidsscholen komen veel te kort: gedegen personeel, onderhoud aan gebouwen en onderwijsspullen zoals practica-materiaal. Vaak blijven studenten op school overnachten en dan is het onderdak erg primitief. De overheidsscholen hebben ook de sociaal-maatschappelijke functie om jonge vrouwen te beschermen en een kans te bieden om een zelfstandig leven op te bouwen in de maatschappij. Er zijn namelijk geregeld ongewenste tienerzwangerschappen. Het geïmproviseerde onderdak voor jonge vrouwen op school is soms niet meer dan een leeg klaslokaal waar wat matrassen op de grond liggen. Vaak is er amper elektriciteit aanwezig, dus veel scholen en gezondheidscentra zijn al gebaat bij een simpel zonnepaneel met wat verlichting. Met een deel van het sponsorgeld dat door leerlingen is opgehaald, kunnen dit soort kleine voorzieningen al worden bekostigd.
We worden groots en overweldigend onthaald op alle scholen. Er wordt gedanst, gezongen en gespeecht bij aankomst en vertrek. Onze leerlingen worden op elk van de vier bezochte scholen gekoppeld aan een Oegandese leeftijdsgenoot. De leerlingen stellen zichzelf voor met een fotoboekje van vrienden en familie dat ze vanuit Nederland hebben meegenomen. De telefoon wordt amper gebruikt: er is immers geen internetverbinding en weinig elektriciteit. De Nederlandse leerlingen hebben presentaties en spellen voorbereid over het leven in Nederland en we krijgen van de Oegandese leerlingen te horen hoe het leven in Oeganda is. We volgen lessen op school (krijtbord en zo’n 90 leerlingen per lokaal), we sporten samen (voetballen op blote voeten) en we hebben boeiende gesprekken over culturele en economische verschillen tussen Oeganda en Nederland (“hebben jullie thuis een wasmachine? Ik was mijn kleren altijd met de hand en een stuk zeep.”). Samen met de Oegandese buddy’s worden de handen uit de mouwen gestoken: er wordt geploegd, gezaaid, geplant op het land en op straat wordt er plastic opgeruimd. ’s Avonds is het tijd voor dansen en feest rondom het kampvuur. Het enthousiasme waarmee de Oegandese leerlingen het leven vieren werkt aanstekelijk, want prompt staan ook alle Nederlandse leerlingen hand in hand met hun Oegandese buddy’s de lokale dans te dansen. Met Koningsdag wordt er door de Oegandezen groots uitgepakt: volksliederen worden gezongen, alles en iedereen is oranje verkleed, er wordt wederom veel gedanst en er is speciaal voor ons gemaakte oranje taart met opschrift: “Fijne Koningsdag!”
We eten rijst en bonen, rijst en bonen, rijst en bonen en overheerlijk verse ananas en avocado! De toilet is een klein gat in de grond. Douchen is water halen bij de dorpsput en met een beker water over je heen gooien. Dat je op zo’n reis leert relativeren, blijkt wel uit een telefoongesprek van een leerling met zijn ouders. Tijdens de terugreis, na 24 uur vertraging, geannuleerde vlucht, vertraagde bussen naar opvanghotels en nog meer vertraging op de gewijzigde terugvlucht blijkt ook nog eens de bagage van de helft van alle leerlingen niet te zijn aangekomen. Een bezorgde moeder belt naar haar dochter die tevergeefs staat te wachten bij de bagageband op het vliegveld en we vangen enkel de gelaten reactie van de leerling op: “ja mam, maak je nou niet zo’n zorgen, die bagage boeit niet en we zijn toch bijna thuis!”
Op deze prachtige, bijzondere en zeer leerzame reis zijn we met z’n allen een klein beetje meer wereldburger geworden: together one world!
Lotte van Grotel, Anke Janssen, Moniek van Erp, Ben Groenen
